Dva dana u Gracu - šta vidjeti?
Grad Grac (Graz), drugi najveći grad u Austriji i administrativni centar pokrajine Štajerske, smješten je na obalama rijeke Mure. Sa svojih oko 300.000 stanovnika, Grac je živopisan spoj moderne kulture i bogatog istorijskog naslijeđa. Stari dio grada je upisan na UNESCO-ov popis svjetske baštine zbog očuvanih renesansnih, baroknih i gotičkih zgrada, a grad je poznat i po živopisnim pijacama, kulturnim događajima i jedinstvenim arhitektonskim kontrastima. Grac je takođe studentski grad sa brojnim univerzitetima, što mu daje mladalačku i dinamičnu atmosferu.
S obzirom na bogatstvo atrakcija, dva dana su dovoljna za istraživanje najvažnijih znamenitosti, uz uživanje u autentičnoj hrani i piću koje grad nudi. Evo prijedloga šta obići u Gracu tokom dvodnevnog boravka!
Prvi dan – Stari grad i simboli Graca
Jutro
1. Schlossberg i Sat-kula (Uhrturm) u Gracu predstavljaju srce i dušu grada, simboli njegove istorije, ponosa i izdržljivosti. Ove atrakcije, koje se nalaze na vrhu brda Schlossberg, nude posjetiocima jedinstvenu priliku da zavire u prošlost Graca i uživaju u spektakularnim pogledima na grad.
Istorija i značaj Schlossberga i Uhrturma
Schlossberg, što na njemačkom znači "Dvorac-brdo", vijekovima je bio strateško mjesto sa utvrđenjem koje je štitilo grad. Iako je veći dio dvorca uništen početkom 19. vijeka nakon Napoleonovih osvajanja, zahvaljujući zalaganju građana sačuvana je Sat-kula (Uhrturm). Ova kula, koja potiče iz 16. vijka, jedan je od najprepoznatljivijih simbola Graca. Njeni satovi imaju jednu neobičnu karakteristiku: velika kazaljka pokazuje sate, a mala minute, što je ostalo iz vremena kada su ljudi smatrali da je važnije znati sate nego tačno vrijme u minutima.
Način dolaska i cena ulaznice
Do vrha Schlossberga može se doći na nekoliko načina. Avanturisti mogu izabrati široko kameno stepenište, koje vodi kroz bujno zelenilo i pruža priliku za uživanje u panorami tokom uspona. Oni koji žele brži i lakši dolazak mogu koristiti uspinjaču (Schlossbergbahn), modernu željeznicu koja povezuje podnožje i vrh brda za nekoliko minuta. Cijna povratne vožnje iznosi oko 5,50 € za odrasle. Još jedna zanimljiva opcija je lift unutar brda, koji kroz staklene zidove nudi pogled na unutrašnjost utvrđenja. Cijena vožnje liftom je 2,50 € u jednom smijeru.
Šta vidjeti i doživjeti na Schlossbergu?
Na vrhu brda se nalazi Uhrturm, okružen vrtovima i šetnicama koje pružaju fantastičan pogled na Grac i okolinu. Sat-kula nije samo arhitektonska znamenitost već i mesto susreta, omiljeno među lokalnim stanovništvom. U neposrednoj blizini se nalaze i ostaci utvrđenja, mali amfiteatar, kao i nekoliko kafića i restorana gdje možete uživati u piću sa pogledom na grad.
U Schlossbergu se tokom ljeta često održavaju kulturni događaji i koncerti na otvorenom, pa posjeta može biti još uzbudljivija ukoliko se poklopi s nekim od tih događaja.
Kada je najbolje posetiti Schlossberg i Uhrturm?
Najljepše vrijeme za posjetu je tokom jutarnjih ili kasnih popodnevnih sati, kada svjetlost stvara idealne uslove za fotografisanje. Uveče, brdo i kula su osvjetljeni, a pogled na grad pod svjetlima pruža romantičan doživljaj koji se ne smije propustiti.
2. Glavni trg (Hauptplatz) i Gradska vijećnica (Rathaus) nalaze se u samom centru Graca i predstavljaju kulturno i društveno srce grada. Ovaj prostor je mjesto gdje se odvijaju ključni događaji, od svakodnevnih susreta lokalnog stanovništva do svečanih proslava i sajmova, uključujući i poznati božićni market.
Istorija i značaj Hauptplatza i Gradske većnice
Hauptplatz, osnovan još u srednjem vijeku, funkcioniše kao centralna tačka Graca više od osam vijekova. Njegov strateški položaj, na raskrsnici važnih trgovačkih puteva, učinio ga je mjestom gdje su se okupljali trgovci i zanatlije. Glavni trg krase brojne barokne i renesansne zgrade, a u centru se nalazi fontana sa statuom nadvojvode Johana – važnog istorijskog lika koji je unapredio razvoj Štajerske.
Na sjevernoj strani trga dominira Gradska vijećnica (Rathaus), građena u više faza tokom 16. i 17. vijeka, sa kasnijim preuređenjima u neorenesansnom stilu. Danas je to sjedište lokalne vlasti, ali je i omiljeno mjesto za okupljanja tokom javnih proslava. Tokom zime, ispred vijećnice se postavljaju štandovi božićnog sajma, dok se u ljetnjim mesecima trg koristi za koncerte na otvorenom.
Posjeta Hauptplatzu i Gradskoj vijećnici
Obilazak Glavnog trga je besplatan i najbolje ga je istražiti tokom dana kada se na trgu odvijaju pijace i ulični nastupi. U večernjim satima trg oživljava uz osvjetljenje zgrada i užurbani tempo kafića i restorana u okolini.
Gradska vijećnica nije otvorena za slobodan obilazak jer služi administrativnim potrebama, ali tokom posebnih događaja, poput proslava Nove godine ili važnih državnih praznika, njeno dvorište i fasada postaju deo spektakla. Prolaznici uživaju i u brojnim događajima na otvorenom koje grad organizuje ispred vijećnice, poput festivala i priredbi.
Kada je najbolje posetiti Hauptplatz?
Najljepše vreme za posjetu je tokom jutarnjih sati, kada pijaca ispunjava trg svježim voćem, povrćem i lokalnim proizvodima, ali i tokom večeri kada gradska rasvjeta pruža poseban šarm. U decembru, poseban ugođaj donosi adventski sajam, uz miris kuvanog vina i božićnih poslastica.
Popodne
Katedrala svetog Egidija (Grazer Dom) jedna je od najvažnijih sakralnih građevina u Gracu, sa bogatom istorijom i umjetničkim blagom koje svjedoči o stotinama godina duge tradicije. Ova katedrala spaja gotičku arhitekturu s baroknim detaljima, pružajući uvid u različite faze kulturnog razvoja grada i njegovih vladara.
Istorija i značaj Grazer Doma
Izgradnja katedrale započela je sredinom 15. vijeka po nalogu cara Fridriha III, koji je želio monumentalnu crkvu posvećenu svetom Egidiju, zaštitniku pastira i bolesnih. Originalno je građena u gotičkom stilu, a kroz vijekove je doživjela razne promjene i dogradnje, pri čemu su barokni uticaji ostavili snažan pečat u unutrašnjoj dekoraciji.
Jedan od najpoznatijih elemenata katedrale je "Božja pošast", freska iz 1480. godine koja prikazuje apokaliptične događaje poput kuge, rata i gladi – simboličan odraz tadašnjih nedaća koje su zadesile region. Freska je jedan od rijetkih očuvanih tragova iz ranih faza crkve, a izaziva pažnju i zbog svog mističnog i pomalo zloslutnog karaktera.
Posjeta i ulaznice
Ulaz u katedralu je besplatan, što je čini lako dostupnom za sve turiste i ljubitelje umetnosti. Tokom obilaska možete uživati u mirnom ambijentu crkve, razgledati oltar i reljefe ili jednostavno uživati u duhovnoj atmosferi ovog svetilišta.
Najbolje je posjetiti katedralu u popodnevnim satima, kada se unutrašnjost kupa u prirodnoj svjetlosti koja naglašava vitraže i detalje na zidovima. Takođe, posjeta tokom nedjeljnih misa može biti poseban doživljaj, ali tada treba imati u vidu da nije dozvoljeno razgledanje tokom bogosluženja.
Kako doći i šta ne propustiti?
Grazer Dom se nalazi u blizini glavnog trga (Hauptplatz), pa je lako dostupan pješke iz centra grada. Pored njega se nalazi i Mauzolej Ferdinanda II, pa je moguće posjetiti oba lokaliteta u sklopu jedne šetnje. Obavezno obratite pažnju na unutrašnje ukrase i freske, kao i na orgulje koje predstavljaju umetničko i muzičko nasljeđe.
Mauzolej Ferdinanda II jedno je od najvažnijih baroknih arhitektonskih djela u Gracu i svedoči o uticaju dinastije Habsburg na grad i region Štajerske. Smješten odmah uz Katedralu svetog Egidija, ovaj monumentalni kompleks odražava želju cara Ferdinanda II da bude sahranjen u sjaju i veličanstvu, kakvo priliči jednom od najmoćnijih vladara Evrope u njegovo doba.
Istorija i značaj Mauzoleja
Ferdinand II, habsburški car koji je vladao tokom nemirnog perioda Tridesetogodišnjeg rata, bio je poznat po svojoj pobožnosti i strogom katoličanstvu. Tokom svoje vladavine radio je na jačanju katoličke vere u regionima pod njegovom kontrolom, uključujući Štajersku, gde je proveo deo svog života. Zbog posebne povezanosti sa Gracom, Ferdinand je odlučio da njegovo poslednje počivalište bude upravo ovde.
Izgradnja mauzoleja započeta je u prvoj polovini 17. vijeka, prema zamisli italijanskog arhitekte Giovannija Pietra de Pomisa, ali je završena tek nakon smrti Ferdinanda II. Ovaj monumentalni spomenik je spoj barokne i renesansne arhitekture, sa bogato dekorisanom unutrašnjošću i impresivnim kupolama koje dominiraju nad okolinom. Uz Ferdinanda II, ovde je sahranjena i njegova supruga, carica Marija Ana Bavarska.
Posjeta i ulaznice
Mauzolej je otvoren za javnost, a ulaznica košta 6 € za odrasle, dok deca i studenti ostvaruju popuste. Kompleks je otvoren svakodnevno, obično od 10:00 do 18:00, ali radno vrijeme može varirati u zavisnosti od sezone ili praznika.
Najbolje je posjetiti ga u prijepodnevnim satima, kada sunčeva svjetlost prolazi kroz prozore i naglašava barokne detalje na oltarima i zidovima. Fotografisanje je dozvoljeno, ali je preporučljivo poštovati mir i tišinu zbog sakralnog značaja ovog prostora.
Kako doći i šta ne propustiti?
Mauzolej je smješten pored Katedrale svetog Egidija, u centru grada, što ga čini lako dostupnim tokom obilaska glavnih atrakcija Graca. Prilikom posjete, obavezno obratite pažnju na unutrašnje freske i reljefe, kao i na monumentalnu grobnicu u kojoj počiva Ferdinand II. Oltari su ukrašeni baroknim figurama svetaca, a stropne kupole stvaraju osjećaj uzvišenosti i spokojstva.
Veče
Šetnja rečnom promenadom i Murinsel pruža priliku da doživite Grac iz drugačije perspektive – uživajući u opuštenoj atmosferi uz reku Mur, koja vijekovima teče kroz grad i daje mu poseban šarm. Ova moderna promenada, zajedno sa jedinstvenim veštačkim ostrvom Murinsel, spaja prirodu, arhitekturu i urbani život. Idealan je način za odmor nakon obilaska istorijskih lokaliteta, ali i za upoznavanje sa savremenim licem Graca.
Kada i kako posjetiti?
Šetnja rečnom promenadom i poseta Murinselu je preporučljiva tokom popodneva i večeri, kada šetnica postaje živahna, ali i ujutru, ako želite da uživate u miru i tišini. Do promenade i Murinsela lako je doći pješke iz centra grada, a dostupni su i gradski bicikli koji omogućavaju brži obilazak ovog dijela Graca.
Najljepše fotografije možete napraviti s mostova preko Mure, odakle se pruža pogled na čeličnu konstrukciju Murinsela i refleksije grada na vodi. Večernje svetlo i osvetljenje ostrva posebno su pogodni za fotografisanje, stvarajući romantične pejzaže.
Drugi dan – Moderna arhitektura i kulturne atrakcije
Jutro
1. Kunsthaus Graz, poznat i kao "prijateljski vanzemaljac", jedan je od najprepoznatljivijih simbola modernog Graca. Ova impresivna građevina je muzej savremene umetnosti koji privlači pažnju svojim futurističkim dizajnom i dinamičnim izložbama, nudeći prostor za istraživanje najnovijih umetničkih trendova iz celog sveta. Kunsthaus je savršen primer kako se savremena arhitektura može uklopiti u istorijsko jezgro grada, što ga čini nezaobilaznom atrakcijom.
Istorija i značaj Kunsthausa
Kunsthaus je otvoren 2003. godine, kada je Grac bio Evropska prestonica kulture. Dizajnirali su ga britanski arhitekti Piter Kuk i Kolin Furnije, želeći da stvore građevinu koja će izazvati osjećaj čuđenja i promišljanja. Zgrada svojim neobičnim oblikom i plavom fasadom djeluje kao ogromno organsko tijelo koje se ističe u kontrastu sa baroknim zgradama starog grada.
Jedan od najzanimljivijih elemenata zgrade su "mlaznice", prozori koji se pružaju iz fasade prema nebu. Ovi prozori ne samo da služe kao izvori prirodne svjetlosti, već nude i neobičan pogled na grad.
Kunsthaus nije samo umjetnička galerija već i platforma za eksperimentalne i inovativne projekte. Muzej nema stalnu kolekciju, već se fokusira na privremene izložbe savremene umjetnosti koje uključuju fotografiju, instalacije, performanse i video-radove.
Posjeta i ulaznice
Ulaznica za Kunsthaus košta 12€ za odrasle, dok deca, studenti i penzioneri mogu ostvariti popuste. Muzej je otvoren svakodnevno, uglavnom od 10:00 do 18:00, ali je preporučljivo provjeriti radno vreme i raspored izložbi unapred, jer se postavke često mijenjaju.
Najbolje je posjetiti Kunsthaus u prijepodnevnim satima, kada je unutrašnjost osvetljena prirodnim svetlom koje prolazi kroz prozore, ili predveče, kada se zgrada osvetli i stvori upečatljiv prizor uz obalu reke Mur.
Kako doći i šta ne propustiti?
Kunsthaus se nalazi uz riječnu promenadu, na nekoliko minuta hoda od Glavnog trga (Hauptplatz). Do muzeja se lako može stići pješke ili gradskim prevozom. Ne propustite pogled s vrha zgrade, gdje se pruža panorama Graca i reke Mur.
Takođe, tokom večernjih sati fasada Kunsthausa oživljava zahvaljujući BIX fasadi – jedinstvenom osvetljenju koje funkcioniše kao interaktivni ekran, omogućavajući umjetnicima da projiciraju svjetlosne instalacije direktno na zgradu.
2. Franjevački manastir u Gracu jedno je od najstarijih i najznačajnijih sakralnih mjesta u gradu, s dubokim duhovnim i istorijskim korijenima. Smješten uz obalu rijeke Mur, ovaj manastir odiše spokojem i pobožnošću, a njegova crkva predstavlja spoj gotičke arhitekture i jednostavnog, asketskog stila svojstvenog franjevačkom redu. Ovo je prostor ne samo za molitvu već i za kulturna dešavanja, pa manastir privlači i vernike i turiste koji žele da se povežu s tradicijom i mirom ovog mjesta.
Istorija i značaj Franjevačkog manastira
Franjevci su stigli u Grac još u 13. vijeku, tokom ekspanzije ovog reda kroz Evropu. Prvobitna crkva i manastir su izgrađeni u gotičkom stilu i postali su važno duhovno središte u Štajerskoj. Međutim, tokom vijekova, manastir je prošao kroz različite faze – bio je oštećen u ratovima i nekoliko puta renoviran, ali je uvek zadržao svoju funkciju mjesta molitve i zajednice.
Poseban značaj manastir je imao tokom reformacije i protivreformacije, kada su franjevci pomagali u očuvanju katoličke vere u regionu. U unutrašnjosti crkve nalazi se drveni oltar iz kasnog srednjeg vijeka, koji je jedan od najdragocjenijih umetničkih artefakata ovog prostora. Zvonik manastira, visok i prepoznatljiv, dodan je kasnije, tokom baroknih obnova u 17. vijeku.
Posjeta i ulaznice
Ulazak u manastir i crkvu je slobodan, a posjetioci su dobrodošli da prisustvuju misama ili jednostavno uživaju u miru unutrašnjosti. Crkva je otvorena tokom dana, ali je preporučljivo posjetiti je u prijepodnevnim ili ranim popodnevnim satima, kada svetlost najlepše osvetljava unutrašnjost kroz prozore s jednostavnim vitražima.
Kako doći i šta ne propustiti?
Franjevački manastir se nalazi u blizini Murinsela i rečne promenade, pa ga je lako uključiti u šetnju gradom. Do njega možete doći pješice iz centra grada za nekoliko minuta.
Prilikom posjete, obavezno obratite pažnju na unutrašnje freske i oltare, ali i na mirni klaustar – dvorište okruženo arkadama, gdje se franjevci povlače za molitvu i kontemplaciju. Fotografisanje je dozvoljeno, ali se preporučuje tišina i poštovanje svetosti ovog prostora.
Popodne
1. Landeszeughaus (Štajerski arsenal) u Gracu predstavlja jedan od najimpresivnijih vojnih muzeja u svijetu i pravi dragulj austrijske i evropske istorije. Sa svojom ogromnom zbirkom oružja i oklopa, ovaj muzej čuva duh ratničkih vremena, svjedočeći o burnoj prošlosti Štajerske i njenoj ulozi kao utvrđenja Habsburške monarhije protiv osmanskih i drugih prijetnji.
Istorija i značaj Landeszeughausa
Štajerski arsenal je izgrađen između 1642. i 1647. godine, u periodu kada je Grac bio vojno i strateško središte u borbi protiv Osmanskog carstva. Ovdje su se skladištili oružje, municija i oprema potrebni za odbranu Štajerske, koja je tada činila granicu između zapadne Evrope i Osmanlija. Arsenal nije bio samo vojni magacin, već i simbol spremnosti regije da se brani od svakog napada.
Unutrašnjost muzeja čuva oko 32.000 primeraka oružja i oklopa – uključujući puške, mačeve, pištolje, ratne sjekire, štitove i konjske oklope. Najveći deo kolekcije potiče iz 17. vijeka, ali posjetioci mogu vidjeti i eksponate iz ranijih perioda. Fascinantno je to što je kolekcija ostala gotovo netaknuta kroz stoljeća, što je čini jednom od najvećih i najbolje očuvanih zbirki vojne opreme u svijetu.
Posjeta i ulaznice
Ulaznica za muzej košta oko 12 € za odrasle, dok studenti, djeca i penzioneri mogu ostvariti popuste. Vođene ture su dostupne i preporučuju se za dublje razumijevanje istorije i značaja arsenala, a tokom sezone ponekad se održavaju i tematski događaji i radionice. Muzej je otvoren svakodnevno, najčešće od 10:00 do 17:00 časova, ali je preporučljivo provjeriti radno vrijeme unaprijed, jer se može mijenjati tokom praznika.
Kako doći i šta ne propustiti?
Landeszeughaus se nalazi u samom srcu starog grada, u blizini Glavnog trga (Hauptplatz), pa je lako dostupan pješice ili javnim prevozom. Prostor se prostire na četiri sprata, svaki ispunjen različitim vrstama oružja i vojnih relikvija. Posebno su impresivni viteški oklopi i oružje korišćeno u borbi protiv Osmanlija, koje posjetioci mogu vidjeti izbliza.
Za ljubitelje fotografije, idealno je fotografisati unutrašnje drvene grede i postavku oklopa, jer stvaraju autentičnu atmosferu koja podsjeća na vrijeme kada je arsenal bio u punoj funkciji. Zbog velike vrijednosti eksponata, fotografisanje s blicom može biti ograničeno, pa je najbolje unaprijed provjeriti pravila.
2. Botanička bašta i Kuća palmi u Gracu predstavljaju oazu prirode i mira, idealnu za bijeg od užurbanog gradskog života. Ove lokacije nisu samo estetski lijepa mjesta za šetnju, već i značajna obrazovna i istraživačka središta povezana sa Univerzitetom u Gracu.
Istorija i značaj Botaničke bašte i Kuće palmi
Botanička bašta osnovana je sredinom 19. vijeka, sa ciljem da služi kao istraživački centar za univerzitetski program botanike, ali i kao mjesto za očuvanje biljnih vrsta iz cijelog svijeta. Na prostoru od nekoliko hektara, posjetioci mogu vidjeti raznovrsne biljne kolekcije, od autohtonih biljaka Štajerske do egzotičnih vrsta iz tropskih i sušnih područja.
Jedan od najzanimljivijih dijelova bašte je Kuća palmi, moderna staklena konstrukcija u kojoj su smještene suptropske i tropske biljke. Ova zgrada, koja kombinuje estetiku i funkcionalnost, omogućava kontrolu temperature i vlage, stvarajući optimalne uslove za biljke koje u Gracu ne bi mogle preživjeti u prirodnim uslovima.
Posjeta i ulaznice
Ulazak u Botaničku baštu je besplatan, dok se za ulaz u Kuću palmi obično plaća simbolična ulaznica od 2 do 3 €. Obilazak je moguć svakodnevno, ali su najbolji termini za posjetu u proljeće i ljeto, kada je najveći broj biljaka u cvatu i kada bašta pokazuje svu svoju raskoš. Ipak, Kuća palmi nudi zanimljivo iskustvo i tokom zime, jer unutar nje vladaju tropski uslovi tokom cijele godine.
Kako doći i šta ne propustiti?
Botanička bašta se nalazi na periferiji centra Graca, u blizini univerzitetskog kampusa, a do nje je moguće doći gradskim prevozom ili biciklom. Unutar bašte, posebnu pažnju treba posvetiti staklenicima u kojima se nalaze kaktusi, orhideje i mesožderke biljke, kao i rijetkim vrstama palmi u Kući palmi.
Najbolja mjesta za fotografisanje nalaze se uz vodene bašte i staze među cvjetnim lejama, gdje se mogu zabilježiti prekrasni prizori cvjetova u punom cvatu. Unutrašnjost Kuće palmi je takođe pogodna za fotografije, naročito ako želite da zabilježite egzotične biljke i zanimljive igre svjetla kroz staklene zidove.
Veče
Večera u restoranu sa tradicionalnom štajerskom kuhinjom
Preporuka: Probajte štrukle ili lokalni specijalitet od bundeve. Restorani poput "Der Steirer" ili "Aiola Upstairs" nude autentične ukuse uz prelep pogled na grad.
Zaključak
Dva dana u Gracu pružaju savršen balans između istorijskih atrakcija i moderne umjetnosti. Prvi dan je posvećen istraživanju starog grada i uživanju u panoramskim pogledima sa Schlossberga, dok drugi dan donosi susret sa savremenom umjetnošću i kulturnim blagom Štajerskog arsenala. Grac je grad koji spaja prošlost i sadašnjost, a njegov šarm i gostoljubivost ostaviće trajan utisak na svakog posjetioca. Nadamo se da vam je ovaj tekst pomogao u kreiranju vaše liste ''šta obići u Gracu''.
